Vụ án Vạn Thịnh Phát (hay Đại án Vạn Thịnh Phát), cũng được Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh gọi là vụ án Trương Mỹ Lan và đồng phạm, là một vụ bê bối kinh tế, tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng diễn ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB) do tỷ phú Trương Mỹ Lan cầm đầu trong hơn 10 năm. Tổng cộng đã có 86 người bị truy tố, và tổng số tiền thiệt hại của vụ án lên tới 677.000 tỷ đồng (tương đương 27 tỷ USD) thông qua việc lừa đảo giải ngân thông qua các hồ sơ cho vay của Ngân hàng SCB lên tới 1 triệu tỷ đồng (tương đương 44 tỷ USD), trở thành một trong các vụ bê bối kinh tế lớn nhất trong lịch sử Việt Nam và vượt qua bê bối 1Malaysia Development Berhad ở Malaysia, trở thành vụ bê bối tham nhũng lớn nhất Đông Nam Á. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, vụ bê bối này có thể là một trong những vụ lừa đảo tài chính lớn nhất trong lịch sử thế giới. Vụ bê bối Vạn Thịnh Phát được phơi bày trong bối cảnh chiến dịch đốt lò của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khởi xướng được đẩy mạnh lên cao nhất khi nhiều cán bộ cấp cao và kể cả Chủ tịch nước đều có liên quan. Trước khi Trương Mỹ Lan bị bắt giữ, nhiều Chủ tịch Tập đoàn lớn ở Việt Nam cũng đã bị tạm giam và khởi tố hình sự. Trong quá trình bê bối được phát hiện và nhiều cá nhân bị bắt giữ, nhiều cuộc biểu tình, căng băng rôn phản đối, đòi quyền lợi của người dân cũng đã được diễn ra trước các trụ sở, chi nhánh của Ngân hàng SCB.
Xây dựng "hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" cả ngàn doanh nghiệp
Theo kết luận, quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã xây dựng "hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" với hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật. Những người được thuê này đều có quan hệ họ hàng hoặc là cán bộ, công nhân viên Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.
"Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" được chia làm 4 nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Cụ thể, nhóm định chế tài chính Việt Nam gồm SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt, Công ty CP đầu tư tài chính Việt Vĩnh Phú. Trong đó SCB có vai trò "đặc biệt quan trọng", được sử dụng như một công cụ tài chính để cấp vốn cho các công ty trong "hệ sinh thái".
Nhóm công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam phần lớn hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, nhà hàng, khách sạn… đều là công ty có vốn điều lệ lớn, nắm cổ phần chi phối các công ty con, công ty thành viên…
Nhóm các công ty được gọi là "công ty ma" tại Việt Nam, được thành lập để lấy pháp nhân góp vốn đầu tư vào các dự án, vay vốn ngân hàng, thực hiện việc đảo nợ hoặc ký hợp đồng hớp tác, thi công…
Mạng lưới công ty tại nước ngoài: Trương Mỹ Lan xây dựng mạng lưới nhiều công ty vỏ bọc, tại các vùng lãnh thổ, quốc gia "thiên đường thuế" phục vụ hoạt động đầu tư, kinh doanh tại nước ngoài hoặc sử dụng danh nghĩa "nhà đầu tư nước ngoài" đầu tư vào Việt Nam có nhiệm vụ quản lý vốn, tài sản của gia đình Trương Mỹ Lan tại nước ngoài.
Đại án Vạn Thịnh Phát (giai đoạn 1): Tuyên án tử hình đối với bà Trương Mỹ Lan
Trong vụ án xảy ra tại Ngân hàng SCB (giai đoạn I), HĐXX sơ thẩm nhận định Trương Mỹ Lan đã thâu tóm, nắm giữ đến 91,5% cổ phần Ngân hàng SCB thông qua các cá nhân, pháp nhân đứng tên giùm. Bà Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SCB.
Cựu Chủ tịch Vạn Thịnh Phát bị cáo buộc đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản trong giai đoạn 2012 - 2017.
Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Hành vi này của bà Lan gây thiệt hại hơn 64.000 tỷ đồng.
Tiếp đó, trong giai đoạn từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo nhóm cán bộ của SCB lập khống 916 hồ sơ vay vốn 545.000 tỷ, chiếm đoạt 304.000 tỷ.
Hành vi này của bà Lan bị cáo buộc gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh.
Bà Trương Mỹ Lan còn chỉ đạo nhóm lãnh đạo SCB giải ngân 2.500 khoản vay cho các công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát.
Kết quả điều tra xác định các công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi.
Bản án còn cáo buộc Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo thuộc cấp chi số tiền lớn mua chuộc Đoàn Thanh tra để giúp Ngân hàng SCB không bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt.
Trong đó, nhóm của bà Lan đã 4 lần đưa hối lộ cho bà Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, Giám sát của Ngân hàng Nhà nước) số tiền 5,2 triệu USD.
TAND TP.HCM đã tuyên phạt Trương Mỹ Lan 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay”, tử hình về tội “Tham ô tài sản”, 20 năm tù tội “Đưa hối lộ”. Tổng hợp mức án là tử hình.
Đối với 4 bị cáo bị tuyên chung thân gồm 3 cựu lãnh đạo cấp cao tại SCB: Đinh Văn Thành, Chủ tịch HĐQT (trốn truy nã, xét xử vắng mặt); Bùi Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT; Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc và Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước (tội nhận hối lộ 5,2 triệu USD).
Bị cáo Chu Lập Cơ (chồng bị cáo Lan, Chủ tịch HĐQT Công ty CP đầu tư Times Square) bị tuyên phạt 9 năm tù; bị cáo Trương Huệ Vân (Tổng giám đốc Công ty Tập đoàn quản lý bất động sản Windsor, cháu ruột bị cáo Lan) bị tuyên phạt 17 năm tù. Các bị cáo còn lại, HĐXX tuyên án từ 3 năm tù cho hưởng án treo đến 20 năm tù giam.
Về trách nhiệm dân sự, HĐXX buộc Trương Mỹ Lan bồi thường cho SCB hơn 673.800 tỷ đồng, vì bản chất bị cáo Lan sử dụng toàn bộ số tiền này.
Bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thao túng Ngân hàng SCB, chiếm đoạt hơn 304.000 tỉ - Ảnh: VTP
Ngày 18-11, bà Trương Mỹ Lan - chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát - bị cơ quan điều tra Bộ Công an (C03) đề nghị truy tố 3 tội danh: Đưa hối lộ, vi phạm quy định về hoạt động của ngân hàng và tham ô tài sản.
Bà Trương Mỹ Lan bị đề nghị truy tố 3 tội danh
C03 cáo buộc hành vi của nhóm Trương Mỹ Lan được thực hiện như "một tổ chức tội phạm với quy mô rất lớn". Toàn bộ hoạt động của Ngân hàng SCB bị bà Lan thao túng, lũng đoạn để huy động tiền gửi của người dân rồi cho "hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" vay, sau đó chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn, lên đến hơn 304.000 tỉ.
Đề nghị truy tố bà Trương Mỹ Lan cùng 33 người khác về 3 tội danh
Bộ Công an phát thông báo Cơ quan CSĐT đã ban hành kết luận vụ án thứ 2 (giai đoạn II) liên quan bà Trương Mỹ Lan (68 tuổi, cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) - Báo Công Lý đưa tin.
Theo đó, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Bộ Công an (C03) đã kết thúc điều tra vụ án "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền, Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới" xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các đơn vị, tổ chức có liên quan.
Cơ quan điều tra đề nghị truy tố bà Trương Mỹ Lan cùng 33 người khác về 3 tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới”.
Đối với hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, kết quả điều tra xác định Trương Mỹ Lan đã phát hành 25 gói trái phiếu “khống” không có tài sản đảm bảo, mất khả năng thanh toán cho 4 pháp nhân gồm: Công ty CP Tập đoàn Đâu tư An Đông; Công ty CP Đầu tư Quang Thuận; Công ty CP Đầu tư & Phát triển Sunny World và Công ty CP Dịch vụ - Thương mại TP.HCM hơn 30.000 tỷ đồng của 35.824 nhà đầu tư.
Đối với hành vi “Rửa tiền” với số tiền hơn 445.000 tỷ đồng, trong đó có hơn 415.000 tỷ đồng từ nguồn tiền phạm tội “Tham ô tài sản” của Ngân hàng SCB và hơn 30.000 tỷ đồng từ nguồn tiền lừa đảo chiếm đoạt tài sản và hành vi “Vận chuyển tiền trái phép tiền tệ qua biên giới” đối với hơn 106.000 tỷ đồng.
Đây là vụ án thứ 2 bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm bị khởi tố, điều tra.